Bệnh sốt rét là gì, cách phòng chống bệnh sốt rét

Sốt rét là một trong những bệnh phổ biến nhất trên thế giới, nhất là các khu vực có khí hậy nhiệt đới và cận nhiệt đới như châu Á, châu Mỹ và châu Phi. Theo thống kê hàng năm có tới hơn 500 triệu người bị mắc bệnh sốt rét, trong đó có 1-3 triệu ca tử vong chủ yếu tại khi vực phía nam sa mạc Sahara do khu vực này có nền y tế yếu kém. Vậy bệnh sốt rét là gì và làm thế nào để phòng chống bệnh sốt rét?

Bệnh sốt rét là gì?

Bệnh sốt rét là một loại bệnh truyền nhiễm gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium, bệnh lây từ người này qua người khác khi bị muỗi đốt. Bệnh sốt rét được đánh giá là vấn đề nghiêm trọng với sức khỏe cộng đồng, có khả năng lây lan cao, những nơi có tỷ lệ người bị bệnh sốt rét cao thường đi kèm với đói nghèo và lạc hậu.

Nguyên nhân gây bệnh sốt rét

Các ký sinh trùng có khả năng gây bệnh sốt rét không tồn tại ở môi trường bên ngoài mà nó chỉ tồn tại trong màu các loài động vật (động vật linh trưởng, con người) và trong cơ thể của loài muỗi có khả năng truyền bệnh. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học thì trên thế giới có khoảng 70 loài muỗi thuộc loài Anopheles có khả năng lây truyền bệnh sốt rét trong đó tại Việt Nam có 15 loài và chỉ có 3 loài truyền bệnh chính Anopheles minimus, Anopheles dirus và  Anopheles epiroticus.

Khi một người mang ký sinh trùng sốt rét và bị muỗi đốt, con muôi sẽ mang theo ký sinh trùng này và gây bệnh cho người khác khi thực hiện lần đốt tiếp theo chính vì thế bệnh sốt rét được đánh giá là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm bởi khả năng lây lan cao.

Triệu chứng của bệnh sốt rét

Một người khi bắt đầu bị nhiễm bệnh sốt rét có thời gian ủ bệnh từ 9 cho tới 17 ngày hoặc hơn trước khi có các biểu hiện cụ thể, trong thời gian người bị bệnh vẫn có khả năng gây bệnh cho người khác khi bị muỗi đốt, gây khó khăn cho các cơ quan y tế khi muốn dập tắt ổ dịch sốt rét. Các biểu hiện lâm sàng của bệnh sốt rét có thể kể tới như:

Sốt rét thông thường hoặc sốt rét chưa có biến chứng 

Người bệnh sẽ sốt cao liên tục trong vài ngày, quá trình này chia làm 3 giai đoạn:

Giai đoạn rét run: toàn thân rét run, nổi da gà, môi tím tái và kéo dài từ 30 phút tới 2 tiếng.

Giai đoạn sốt nóng: khi giai đoạn rét run giảm thì người bệnh cảm thấy cơ thể nóng dần, cơ thể có thể sốt tới 40độ C, da khô và nóng, mạch đập nhanh, thở gấp, đau đầu và nhnah khát nước, giai đoạn này kéo dài từ 1h cho tới 3h.

Giai đoạn vã mồ hôi: biểu hiện của giai đoạn này là thân nhiệt giảm nhanh, cơ thể vã mồ hôi, hay khát nước, nhức đầu giảm và mạch quay trở lại trạng thái bình thường, người bệnh cảm thấy dễ chịu.

Sốt rét ác tính

các dấu hiệu rốt rét ác tính nguy hiểm hơn rất nhiều so với sốt rét thông thường, biểu hiện cụ thể như:

Thể não (80-95% người bị sốt rét ác tính có biểu hiện này), các dấu hiệu nhận biết như rối loạn ý thức (cơ thể li bì, vật vã, mê sảng hoặc mất ý thức), người bệnh sốt cao liên tục và nhức đầu dữ dội, thậm chí nôn, co giặt hoặc hôn mê, đồng từ giãn. Một số biểu hiện khác có thể có như rối loạn hô hấp, huyết áp giản, phù não, tỷ lệ tử vong của bệnh nhân bị sốt rét ác tính thể não lên tới 20-50%.

Thể tiểu huyết sắc tố: Người bệnh có khả năng bị suy thận, trụy tim mạch, sốt dữ dội, nôn khan hoặc ra dịch màu vàng, lưng đau, khi đi tiểu ra huyết sắc tố. 

Thể phổi: Gây khó thở cho người bệnh, thở nhanh và mặt tím tái, có thể khạc ra bọt màu hồng.

Thể gan mật: người bị thể này sẽ dẫn tới vàng da và vàng mắt, buồn nôn, phân và nước tiểu màu vàng, có thể dẫn tới hôn mê.

Thể tiêu hóa: bị đau bụng, tiêu chảy cấp, thân nhiệt giảm.

Một số lưu ý: phụ nữ có thai khi bị sốt rét dất dễ bị sảy thai, trẻ em trên 6 tháng tuổi dễ bị sót rét vì khi đó trẻ không còn miễn dịch từ mẹ chính vì vậy những đối tượng này cần đặc biệt lưu ý giữ gìn sức khỏe, hạn chế tối đa bị muỗi đốt.

Cách phòng chống bệnh sốt rét

Hiện nay đã có vắc xin phòng bệnh sốt rét tuy nhiên hiệu quả tương đối thấp chính vì vậy việc hạn chế bị muỗi đốt là cách duy nhất ngăn ngừa bệnh sốt rét và một số các bệnh khác như bệnh vàng da, bệnh sốt xuất huyết. Một số biện pháp ngăn ngừa muỗi có thể kể tới như:

- Xoa kem đuổi muỗi

- Phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh, loại bỏ các vũng nước tù, không làm nhà gần nguồn nước.

- Sử dụng màn khung khi ngủ: việc mắc màn khi đi ngủ cũng là cách hiệu quả để ngăn ngừa bị muỗi đốt, từ đó hạn chế bệnh sốt rét.