Kiến trúc Gothic là gì? các công trình kiến trúc Gothic tiêu biểu?

Kiến trúc Gothic đã xuất hiện từ lâu (khoảng giữa thế kỷ 12) và là lỗi kiến trúc được sử dụng phổ biến ở Pháp. Trong giai đoạn đầu phong cách kiến trúc Gothic được sử dụng chủ yếu trong thiết kế các nhà thờ bởi lối kiến trúc này mang dáng vẻ lạ lẫm, thậm chí nhiều người còn cho rằng nó "man rợ và kinh dị". Tuy nhiên theo thời gian lối kiến trúc Gothic được nhiều người công nhận và các công trình mang kiến trúc Gothic vẫn được đánh giá cao cho tới ngày nay. Để hiểu rõ kiến trúc Gothic là gì chúng ta cùng nghiên cứu bài viết dưới đây.

Phong cách kiến trúc Gothic là gì?

Kiến trúc Gothic (còn được gọi là kiến trúc francigenum opus), đây là lối kiến trúc xuất hiện tại Tây Âu vào giai đoạn nửa sau thời Trung cổ. Lỗi kiến trúc này được sử dụng phổ biến và rõ nét nhất tại các nhà thờ lớn, thánh đường hay các công trình dân dụng và nhiều mẫu trong số chúng còn tồn tại tới tận ngày nay. Mỗi công trình kiến trúc Gothic đều có vẻ đẹp đặc trưng riêng, không bao giờ có 2 công trình giống hệt nhau và trong số các công trình kiến trúc Gothic còn tồn tại có nhiều công trình được UNESCO đánh giá là di sản văn hóa thế giới.

Kiến trúc Gothic giai đoạn đầu có tên là francigenum opus, sau đó lối kiến trúc này được người Ý sử dụng nhiều và được gọi dưới cái tên Gotico "Gothic", dịch ra có nghĩa là "tác phẩm của người Pháp" hay "phương pháp xây dựng tại vùng Île-de-France". Từ "Gothic" giai đoạn đầu được xuất phát từ tên gọi những người Goth, đây là những người mà người La Mã gọi là những kẻ mọi rợ chính vì vậy Gothic giai đoạn đầu bao hàm ý nghĩa là lối kiến trúc xấu. Chính vì thế vào thời Phục hưng, lối kiến trúc Gothic được coi là tác phẩm của những kẻ mọi rợ bởi lối kiến trúc này tương phản hoàn toàn với những kỹ thuật và quan niệm thẩm mỹ của người La Mã.

Ngày nay các nhà khảo cổ và những sử gia nghệ thuật cho rằng so với lối kiến trúc Roman (lối kiến trúc của người Hy Lap) thì kiến trúc Gothic chính là sự phát triển hơn là sự tụt hâu. Kiến trúc Gothic xuất hiện lần đầu tại vùng Île-de-France và Haute Picardie vào thế kỷ 12 rồi dần phổ biến ở phía Bắc sông Loire, tới giữa thế kỷ 16 kiến trúc Gothic đá được sử dụng nhiều tại các công trình ở châu Âu. Tại một số chi tiết và mẫu trong kiến trúc Gothic đã được các kiến trúc Pháp vĩnh cửu hóa về kỹ thuật và quan niệm thẩm mỹ cho tới khi xuất hiện trào lưu đổi mới vào thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, họ gọi đây là phong trào "tân Gothic".

Lịch sử ra đời của kiến trúc Gothic

Xuất hiện sau thời kỳ kiến tróc Roman, khoảng 1200 năm sau Công Nguyên. Thời điểm này người dân châu Âu thường xuyên xây dựng các nhà thờ và cung điện theo kiến trúc Gothic. Nếu như kiến trúc Roman xây dựng theo kết cấu vòm cong tròn thì kiến trúc Gothic lại xây dựng theo kiểu vòm nhọn. Nhìn tổng quan thì lối kiến trúc Gothic có nhiều cửa sổ hơn và các cửa cũng lớn hơn so với kiến trúc Roman.

Giai đoạn đầu lối kiến trúc Gothic xuất hiện chủ yếu tại vùng Haute Picardie, lúc này người ta gọi lối kiến trúc này là Gothic sơ kỳ, trải qua thời gian phát triển kiến trúc Gothic có các tên gọi khác nhau như Gothic cổ điển (1190-1230), Gothic ánh sáng (1230-1350) và Gothic rực cháy (thế kỷ 15-16). Tới thời kỳ Phục Hưng, phong cách kiến trúc Gothic vẫn được sử dụng rộng rãi tại Pháp tuy nhiên lúc này đã có sự pha trộn giữa lối kiến trúc Gothic và cách trang trí thời Phục Hưng.

Vào giữa thế kỷ 18 và 19 có thể coi là thời kỳ hưng thịnh nhất của kiến trúc Gothic khi được sử dụng rộng rãi tại Anh và khắp các quốc gia châu Âu, nhiều công trình kiến trúc nhà thờ, trường học mang lối kiến trúc Gothic vẫn được áp dụng cho tới tận thế kỷ 20.

Các đặc điểm của kiến trúc Gothic

Kiến trúc Gothic thường được sử dụng trong các công trình lớn, các nhà thờ mang lối kiến trúc này cao từ 38-42m trong đó tháp lấy sáng cao tưới 60m, có nhiều kiểu sổ kính màu ở các bên và các cửa sổ này có thể cao từ 8-12m.

Mặt chính của kiến trúc nhà thờ Gothic (hướng Tây) khi xây dựng phải tuân theo các chế định nhất đinh, với 3 tầng tính từ dưới lên. Tầng dưới cùng là hệ thống cửa ra vào, thường 3 cửa có hốc cửa rất sâu (thậm chí chiều sâu chiếm tới 1 nửa chiều dài công trình), chính giữa là cửa sổ tròn to được làm bằng kính màu và tô điểm giống những bông hoa hồng, phía trên cùng là hành lang và tháp cuông của nhà thờ.

Các nhà thờ mang phong cách kiến trúc Gothic có kết cấu rất đặc biệt, mang tới vẻ đẹp đặc biệt mà trước đó các hệ thống kết cấu, bao gồm cả lối kiến trúc Roman chưa đạt được.

Hệ thống kết cấu trong nhà thờ kiến trúc Gothic là các không gian lớn, có sự phân cách rõ ràng giữa kết cấu chịu lực và kết cấu ngăn cách, mái vòm mang vẻ đẹp đặc trưng hình múi có sống, cuộn nhọn, cột và cuộn bay. Nhờ lối thiết kế này đã giúp không gian trở lên rộng hơn, khoáng đạt, nhẹ nhàng và tràn ngập ánh sáng.

Khi xây dựng các công trình kiến trúc Gothic, nhất là mái vòm hình chứ nhật người ta sẽ bắt gặp các mái cong hai chiều rất phức tạp tuy nhiên khi mặt chiếu bằng của nó là hình chữ nhật, chiều cao cuốn vẫn bằng nhau nên việc xử lý kiến trúc vòm có múi trở lên đơn giản hơn rất nhiều.

Có thể nói lối kết cấu của kiến Trúc Gothic đã loại bỏ hoàn toàn lối kết cấu kiến trúc La Mã cổ đại, vẻ đặc trưng có trong kiến trúc Gothic là những mái vòm nhọn, đẹp mà tinh tế.

Một số công trình kiến trúc Gothic tiêu biều